ULUSLARARASI CEZA HUKUKU DERNEĞİ’NİN TARİHÇESİ

Uluslararası Ceza Hukuku Derneği (AIDP), 14 Mart 1924’te Paris’te kuruldu. Bu Dernek, üç üstün ceza hukukçusu; Franz Von Liszt, Gerard Van Hamel ve Adolphe Prins tarafından 1889’da Viyana’da kurulmuş olan Uluslararası Ceza Hukuku Birliği’nden doğan bir yeni teşkilattır. Ancak Birlik, Birinci Dünya Savaşının başlangıcıyla fesholmuştur.

AIDP, ceza bilimleri uzmanlarını ve dünyadaki en eski bilimsel camiaları biraraya getiren, dünyanın en eski teşkilatıdır.
1924’ten beri, AIDP, diğer kuruluşlara ve diğer doktrin, uzmanlar, hükumet otoriteleri ve meslekten olanlar nezdinde kendi alanında özel bir konumu haizdir. Bu alanlar:
1) suç siyaseti ve ceza hukukunun kanunlaştırılması;
2) Mukayeseli Ceza Hukuku;
3) Uluslararası Ceza Hukuku (özellikle uluslararası ceza adaleti); ve,
4) Ceza adaletinin uygulanmasında insan haklarıdır.

AIDP daima, uluslararası ceza hukuku sorunları ve uluslarası suçlarda faillerin sorumlulukları üzerinde durmuştur. Kuruluşundan bu yana Dernek üyeleri, bilhassa Derneğin başkanı (1938-1952) ve Uluslar Meclisinde Romanya’yı temsil eden milletvekili Vespasien V. PELLA’nın teşviki ile uluslararası ceza hukukunun gelişiminde özellikle etkin olmuşlardır.
Bilhassa, Derneğin vasisi Uluslararası Yüksek Ceza Bilimleri Enstitüsü (I.S.I.S.C., Siraküza, İtalya) ile işbirliği halinde düzenlenen pek çok faaliyetler, karşılaşmalar, yayınlarla birlikte Kongreler, Uzmanlar Komiteleri ile Uluslararası Daimi Ceza Mahkemesi’nin kuruluşunda önemli bir rol oynamıştır. Böyle bir yargılama makamının kurulması fikrinin gelişimindeki çalışmalara katkıda bulunan pek çok dernek üyesinin yanısıra, Uluslararası Daimi Ceza Mahkemesi’ni kuran 17 Temmuz 1998 Roma Antlaşma’nın Hazırlık Komisyonu Başkanlığı görevini de ifa eden Profesör M. Chérif Bassiouni’nin bu konudaki önemli rolünün altını çizmeden geçmemek gereklidir.

Genç ceza hukukçularını da içine alan bütün dünya ceza hukukçularına açık Derneğin iç işleyişi sayesinde, Bilimsel Komite oluşturarak pek çok uluslararası kongre düzenlemiştir. AIDP’nin bilimsel faaliyeti ifadesini yayınlamış olduğu eserlerinde göstermektedir. Bunlar:
1) Atmıştan fazla ülkeye gönderilen ve 1924’ten bu yana yılda iki kere üç dilde (İngilizce, Fransızca, İspanyolca) yayınlanan Revue Internationale de Droit pénal (Uluslararası Ceza Hukuku Dergisi);
2) Milli Grupların veya Uzmanlar Komitesinin özel toplantılarında yer alan bilimsel çalışmaları içeren eserlerin ya da Uluslararası Yüksek Bilimler Enstitüsü (I.S.I.S.C.) tarafından yapılan konferanslarda sunulan eserlerin yayınlandığı Les Nouvelles Etudes Pénales (Ceza Hukukunda Yeni Çalışmalar (Yaklaşımlar));
3) Uluslararası Kongrelerde yer alan çalışmalar ve tartışmaların ve Genel Kurulda alınan kararların yer aldığı Les Actes des Congrès Internationaux (Uluslararası Kongrelerin Faalliyetleri).

AIDP’nin tarihi Eylül 1970’de Siraküza’da (İtalya) kurulan Uluslararası Ceza Bilimleri Enstitüsü ile derinlemesine belirginleşmiştir. Bu, AIDP’nin bilimsel öngörülerinin ışığı altında; O.N.G. Tüzüğü ile düzenlenen kamusal bir vakıftır. AIDP ve I.S.I.S.C tarafından, genellikle uluslararası ve hükümet dışı büyük kuruluşlarla (B.M., Avrupa Konseyi v.b.) işbirliği halinde, belirlenen bir konuda (örneğin, B.M. Genel Kurulu tarafından 1984 yılında kabul edilen İşkencenin Önlenmesi ve Bastırılmasına İlişkin Sözleşme Tasarısı), uluslararası mekanizmalardan istifade ederek pek çok bilimsel faaliyetler (Kollokyumlar, seminerler, uzmanlar komiteleri, formasyon kursları) düzenlenmiştir.

Sonuç olarak AIDP’nin tarihi, Ceza Bilimleri konusunda Derneğin ana rolüne şahitlik etmektedir. Bu şahitliği de, dinamizmi, amaçlarını gerçekleştirmekte gösterdiği kararlılıkla ve modern dünyanın ihtiyaçlarına sağladığı uyum ile kanıtlamaktadır.

AIDP kuruluşundan bu yana yukarıda da belirttiğmiz üzere pek çok konuyla ilgilenmiş ve Ceza Bilimlerinde yeniliklerin öncüsü olmuştur. Düzenlediği uluslararası kongrelerde üzerinde titizlikle durulan ve pek çok ülke ceza hukukunuda etkileyen konulara burada yer vermek gereklidir.

AIDP’nin 1926 yılından bu yana düzenlediği kongrelerde ele aldığı konular :

I. BRUKSEL 1926

a- Güncel Hukuk Devleti üzerine Rapor
b- Güvenlik Tedbiri cezanın yerine mi geçmeli yoksa sadece onu tamamlamalı mıdır ?
c- Hükümlünün all’aperto çalışmasına izin verilmeli midir ? Kabulü halinde, bunun düzenlemesi nasıl yapılmalıdır ?
d- Uluslararası bir ceza yargısı kurulmalı mıdır ve bu konuya verilecek yanıt olumlu ise nasıl bir düzenleme yapılmalıdır ?

II. BUDAPEŞTE, 1929

a- Tüzel kişilerin sorumluluğu
b- Yabanci Ceza Kanunlarının hakim tarafından uygulanması hali.
c- Tek hakimli veya toplu mahkeme.

III. PALERMO, 1933

a- Hangi suçlar bakımından, Evrensellik yetkisinin uygulanması mümkündür ?
b- Onursal jüri ve iftira suçu
c- Ceza Kanunu ve Ceza Usul Kanununun yanı sıra Ceza İnfaz Kanununa gerek var mıdır ?
d- Ceza alanında jüri sistemi uygulanmalı mıdır ?
e- Sanık kendi yargılamasında tanık olabilir mi ?
f- Ceza hakiminin en iyi şekilde ihtisaslaşması nasıl temin edilebilir?

IV. PARİS, 1937

a- Hangi hallerde yerel ceza hukuku uluslararası barışı korumayı sağlayabilir ?
b- Sanığın hukuki geçmişi hakkındaki bilgilerin uluslararası mübadelesi
c- Yasal bir düzenlemede açık bir şekilde yer almayan bir harekete ilişkin meydana gelen olay hakkında hakimin karar verebilmesi ve cezalandırabilmesi arzu edilen bir husus mudur ?
d- Ön soruşturma sırasında sanığa hangi teminatların tanınması gereklidir ?
e- Cezaların ve emniyet tedbirlerinin infazında yargı gücünün müdahalesi.

V. CENEVRE, 1947

a- Bir devlet kendi iç hukuk düzenlemesi ile bir başka devletin barışını nasıl koruyabilir ?
b- Ceza takibatında eşitlik ilkesi veya yerindelik ilkesi

VI. ROMA, 1953

a- İnsancıl Hukuka Dair Uluslararası Sözleşmelerin korunması
b- Hazırlık soruşturması sırasında kişi özgürlüğünün korunması
c- Sosyo-ekonomik ceza hukuku
d- Ceza ve emniyet tedbirlerinin uyumlaştırılması sorunu

VII. ATİNA, 1957

a- Suç faili ve Suça İştirak kavramlarının güncelleştirilmesi
b- Hakimin ceza takdiri yetkisinin denetimi
c- Mahkumiyetin, hukuki, idari ve sosyal sonuçları.
d- Hava taşıtlarında işlenen suçlar ve sonuçları

VIII. LİZBON, 1961

a- Modern ceza hukukunda taksirle işlenen suçların yaygınlaşması ile ortaya çıkan sorunlar.
b- Ceza yargılamasının genişletilmesi içinde uygulanan yöntemler ve teknik usuller
c- Suç olaylarınde ve ceza yargılamasında aleniyetten kaynaklanan sorunlar.
d- Milli ceza hakiminin yabancı ceza kanununu uygulaması.

IX. LA HAYE, 1964

a- Suçların içtimaı ve tekerrür dışında kalan ağırlaştırıcı sebepler.
b- Cinsel ahlâka ve aileye karşı işlenen suçlar
c- Kovuşturma makamlarının ceza yargılamasındaki rolü.
d- Ceza yargılamalarında uluslararası etkiler.

X. ROMA, 1969

a- Tehlikeye sebebiyet verme suçları
b- Ceza yargılamasının iki evreye bölünmesi
c- Cezaların belirlenmesinde ve uygulanmasında mahkemenin rolü
d- Suçluların iadesinde güncel sorunlar

XI. BUDAPEŞTE, 1974

a- Ceza hukuku yöntemlerinin ve araçlarının gelişimi
b- Uyuşturucu kullanma ve Uyuşturucu ticareti (Önleme ve bastırma)
c- Suç faillerinin zararının giderilmesi
d- Uçak kaçırmanın önlenmesi.

XII. HAMBURG, 1979

a- Taksirle işlenen suçlar. Önleme ve suçluların ıslahı
b- Doğal çevrenin ceza koruması
c- Ceza yargılamasında insan haklarının korunması
d- Uluslararası Ceza Hukukunda bağışıklık, ülke dışılık ve sığınma hakkı.

XIII. LE CAIRE, 1984

a- İhmal suçları
b- Ekonomik suçluluk
c- Diversion ve uzlaşma
d- Ceza alanında bölgesel ve uluslararası işbirliği

XIV. VİYANA, 1989

a- Ceza hukuku ve idari ceza hukuku arasındaki farklıık nedeniyle ortaya çıkan hukuki ve tatbiki sorunlar.
b- Ceza hukuku ve modern bio-medikal yöntemler
c- Yargı teşkilatı ve ceza yargılaması arasındaki ilişkiler.
d- Uluslararası suçlar ve milli ceza hukuku

XV. RIO DE JANEIRO, 1994

a- Çevre ihlalleri. Ceza hukuku genel hükümler sorunları.
b- Bilişim suçları ve bilgi teknolojisinde diğer suçlar.
c- Ceza yargılamasında reform hareketleri ve İnsan haklarının korunması.
d- Uluslararası ceza hukukunun bölgeselleştirilmesi ve ceza alanında uluslararası işbirliği usullerinde insan haklarının korunması.

XVI. BUDAPEŞTE, 1999

Organize suçlulukla mücadelede ceza sistemleri :
1. Ceza Hukuku Genel Hükümler
2. Ceza Hukuku Özel Hükümler
3. Ceza Yargılaması
4. Uluslararası Ceza Hukuku

XVII. PEKİN, 2004

a- Ulusal ve uluslararasi düzende küçüklerin cezai sorumluluğu.
b- Uluslararası Ticari işlemlerde yolsuzluk ve benzeri suçlar.
c- Ceza usul hukuku ilkelerinin disiplin usulünde uygulanması.
d- Cezai alanda yarışan ulusal ve uluslararsı yetkiler ve « Ne Bis in Idem » prensibi.